“Wat is toch het geheim, dat ik in Farmsum direct bij het eerste accoord zo geweldig geïnspireerd ben? Ik ga eerst zeggen, dat de kerk als acoustische ruimte meer dan voortreffelijk is. Het tongewelf, de breedte van het hoofdschip, de hoge plaats van het orgel, het werkt allemaal tot een ideale klankvoortbrenging. Dan het instrument zelf, zingende prestanten, zeer fraaie fluiten, wat is het behelpen op het hoofdwerk zonder fluit 8 vt, gelukkig kan men met octaveren van de bourdon 16 vt en de heerlijke fluit 4 vt nog veel bereiken. Het zijn maar wat losse gedachten, waarmee ik wil laten uitkomen, dat ik het Lohmanorgel van Farmsum tot de juwelen reken, die ik ooit bespeeld heb”.
Bovenstaande “losse gedachten” tekende Albert de Klerk op in het gastenboek van de orgelcommissie, nadat hij op 27 september 1980 een concert had gegeven. Albert de Klerk, die toch zeker gerekend mag worden tot één van de grootheden uit de orgelwereld, was, om het zo maar eens te zeggen, gek met het Farmsumer orgel. En hij was bepaald niet de enige. De heren W. Zijlstra en B. Wieske, samen met de organist van de kerk, Okke Pol, hebben dan ook zeker niet op het verkeerde paard gewed toen ze in 1967 het initiatief namen om te onderzoeken of er voldoende belangstelling zou bestaan voor de te organiseren maandelijkse orgelconcerten in de Farmsumer Kerk. Het eerste concert werd op 25 mei 1968 gegeven door Jaap Zwart sr., één van de zonen van de legendarische organist Jan Zwart.
Over belangstelling had de orgelcommissie niet te klagen. Volgens een krantenartikel uit die tijd trok het concert een 260 – tal bezoekers. Menige orgelcommissie zou het daar in deze tijd graag voor willen doen. Aan belangstelling heeft het ook daarna niet ontbroken. Organisten uit alle delen van de wereld hebben inmiddels in Farmsum geconcerteerd.
Een aantal hoogtepunten uit de concerthistorie mogen niet onvermeld blijven. Zo werd op 14 oktober 1978 het 150 – jarig bestaan van het Lohmanorgel gevierd met een concert door Feike Asma ( als je de kerk vol wilde hebben ….) en het bekende mannenkoor “Albatros”. Op 27 mei 1988 werd aandacht besteed aan het twintigjarig bestaan van de commissie met een concert door Jaap Zwart jr., inderdaad de zoon van Jaap Zwart sr. Als 13 – jarig broekie en in de korte broek had hij bij het concert van zijn vader in 1968 geregistreerd en toen al moet zijn grote affiniteit met het Farmsumerorgel zijn ontstaan. Twintig jaar later is hij in Farmsum nog steeds een graag geziene gast. Het 25 – jarig jubileum van de commissie werd op 15 mei 1993 gevierd met een concert door de organist Jan Bonefaas uit Gorinchem.
Verliepen bijna alle concerten tot volle tevredenheid, het is ook eens een keer flink mis gegaan. Dat was bij het concert dat Janny de Vries op 19 oktober 1996 gaf. In de vijfde maat van het allereerste stuk – Praeludium g-moll van D. Buxtehude – stuiterde het ebbenhout van de toets cis2 over het hoofdwerklavier. ‘Allegrolijm’ mocht niet baten en het concert moest worden gestaakt. Eén bezoeker was zo teleurgesteld dat hij te hard door Delfzijl reed en prompt een bekeuring kreeg! ” (Dirk Molenaar in de Orgelvriend, mei 2008) Gelukkig kon ze op 17 mei van het daaropvolgende jaar veel goed maken.
Vermeldenswaard zijn ook de Kerstconcerten, die jarenlang verzorgd werden door de helaas veel te vroeg overleden organist Piet Wiersma. Op 26 december van het jaar 2000 hebben we herdacht, dat hij voor de 25-ste keer een Kerstconcert in Farmsum speelde. Ook Piet Wiersma had een bijzondere band met het Farmsumer orgel. Veel van zijn leerlingen heeft hij er les gegeven en het kostte hem ook geen enkele moeite de opbrengst van een concert te schenken ten bate van het restauratiefonds.
Op 20 augustus 1999 werd in de Farmsumer Kerk een bijzonder concert gegeven. Het programma vermeldt : “Met permissie van BURGEMEESTER en WETHOUDEREN en met goedkeuring van Heeren KERKVOOGDEN zal de organist Peter van Dijk, van Utrecht, door de Stichting Groningen Orgelland uitgenoodigd, geven een ORGEL – CONCERT. De stukken, welke Geëxecuteerd zullen worden, zijn de volgende”: waarna blijkt, dat het programma geïnspireerd was op een concert, dat W.G. Hauff, van 1816 tot 1858 organist van de Martinikerk te Groningen, en inspeler van het Farmsumer orgel op voorspraak van Prof. De Waal uit Groningen, op 15 november 1828 had gegeven in de Martinikerk. Het programma eindigde met een improvisatie in de traditie van Wilhelm Gottlieb Hauff over een nogal strijdlustig thema: “Groote Batailje, behelzende de aankomende Morgen -kanonnade van verre, allarm in het Leger, daarop volgt de beweging, Trompet tot Signaal, Batailje-marsch, Trompetten en Pauken, Krijgslied der Soldaten, aanrukken der Kavallerie, Loop-vuur, zware Artillerie en Kanonnade, het gekerm der Gekwetsten, Schermutseling, Batailje-vuur, Pardon biddende, daarna de victorie.”
Hierboven werd al even de Stichting Groningen Orgelland als initiatiefnemer van het concert genoemd. Het was dezelfde stichting, die op 11 september 1982 het initiatief nam tot het eerste concours voor amateur-organisten te houden in de Farmsumer Kerk. Er waren 24 deelnemers en de jongste was 14 jaar. Vier jaar later, op 13 september 1986, werd opnieuw voor Farmsum gekozen. Ook nu was de bezetting (24 deelnemers) maximaal. De annalen vermelden, dat er zich zelfs drie dames hadden ingeschreven en dat het concours een welhaast internationale allure had aangenomen, vanwege de inschrijving van één Belgische kandidaat. Bovenstaande is slechts een greep uit het 40 – jarig bestaan van de commissie.
Voor wat betreft de geschiedenis van de Farmsumer Kerk, het Lohmanorgel en zijn bouwers verwijs ik u ook graag naar een brochure van de Stichting Groningen Orgelland (nr. 12, oktober 1988), waarvan het eerste exemplaar op 25 november 1988 tijdens een bijzondere bijeenkomst in de Farmsumer Kerk werd aangeboden aan de voorzitter van de Kerkvoogdij, de heer M.K. Bouwman en dat geschreven werd door de organist van het Lohman orgel in Eenrum en de Lohman kenner bij uitstek: Dirk Molenaar. De brochure is bij SGO nog steeds te verkrijgen. Dirk Molenaar besteed in deze brochure met name aandacht aan wat hij noemt de “bestekkenstrijd” tussen de orgelbouwers Lohman en Timpe in het hoofdstuk “Het Lohmanorgel van bestek tot bestek”. In de brochure wordt ook aandacht besteed aan het koororgel, dat de kerk sinds 1982 in haar bezit heeft en dat afkomstig is uit de voormalige hervormde kerk van het dorp Weiwerd. Het werd gebouwd in 1878 door de orgelbouwer Roelf Meijer uit Veendam. Op 14 november 1982 werd het orgel feestelijk in gebruik genomen met een concert door Piet Wiersma en de fluitiste Yvonne van der Berg.